Zaćma — przyczyny. Od czego powstaje zaćma?

Choroby oczu, w tym zaćma, doskwierają coraz większej części społeczeństwa. Katarakta może dotknąć każdego, niezależnie od wieku. Jest to stan, w którym soczewka oka, która normalnie jest przezroczysta, staje się mętna, co prowadzi do zaburzenia widzenia. Problem ten stanowi poważne wyzwanie, a jego konsekwencje mogą znacząco wpłynąć na jakość życia pacjentów. Dlatego warto zgłębić przyczyny rozwoju zaćmy, aby zrozumieć, jakie czynniki wpływają na to schorzenie oraz jakie środki można podjąć, aby móc mu zapobiec.

• Najczęstsze przyczyny zaćmy
• Czy zaćma jest genetyczna?
• Jak zmniejszyć ryzyko zachorowania na zaćmę?

Najczęstsze przyczyny zaćmy

Zaćma, czyli katarakta, to choroba oczu, w której soczewka oka traci swoją przejrzystość. Można porównać ją do naturalnego obiektywu oka, który skupia światło na siatkówce. W przypadku zaćmy staje się nieprzejrzysta i światło nie może być prawidłowo skupione, co prowadzi do zaburzeń widzenia.

Najczęstszą przyczyną zaćmy jest proces starzenia się. Schorzenie to zaczyna rozwijać się zwykle po 50. roku życia.

Inne przyczyny zaćmy to:

• urazy oczu,
• stany zapalne oczu oraz stany chorobowe, takie jak zapalenie błony naczyniowej oka, retinopatia cukrzycowa lub zapalenie ciała szklistego,
• choroby ogólnoustrojowe, takie jak cukrzyca, nadciśnienie tętnicze czy toczeń rumieniowaty układowy,
• choroby metaboliczne,
• ekspozycja na promieniowanie ultrafioletowe i rentgenowskie,
• przyjmowanie niektórych leków, takich jak kortykosteroidy.

Czy zaćma jest genetyczna?

Warto pamiętać, że przyczyny powstania zaćmy to nie tylko czynniki zewnętrzne, ale także genetyka. Istnieje dziedziczny komponent w rozwoju zaćmy. Chociaż wiele przypadków zaćmy jest związanych ze starzeniem się i czynnikami środowiskowymi, to również istnieją rodziny, w których zaćma występuje częściej niż w populacji ogólnej. Dziedziczenie katarakty może zależeć od wielu czynników genetycznych. Badania wskazują na istnienie różnych genów związanych z ryzykiem wystąpienia zaćmy. W przypadku podejrzenia dziedzicznej zaćmy, lekarz może zlecić badania genetyczne. Mogą one pomóc w identyfikacji mutacji, które mogą być odpowiedzialne za rozwój zaćmy.

Omawiając kwestię, czy zaćma jest dziedziczna, warto wyróżnić przykłady dziedzicznych form zaćmy:

• zaćma autosomalna dominująca — w tym przypadku, wystarczy jedna kopia zmutowanego genu od jednego z rodziców, aby dziecko zachorowało;
• zaćma autosomalna recesywna — dziecko musi odziedziczyć dwie kopie zmutowanego genu, po jednej od każdego rodzica, aby zachorować;
• zaćma związana z chromosomem X jest spowodowana mutacją w genie, który znajduje się w nim; w tym przypadku kobiety mają dwa chromosomy X, więc mogą być nosicielami mutacji, ale zazwyczaj nie chorują na zaćmę, z kolei mężczyźni mają jeden chromosom X, więc jeśli odziedziczą mutację, chorują na zaćmę.

Jak zmniejszyć ryzyko zachorowania na zaćmę?

Wiedząc, dlaczego powstaje zaćma, warto także wyjaśnić, jakie są metody pozwalające na zmniejszenie prawdopodobieństwa zachorowania na tę chorobę oczu. Ryzyko katarakty minimalizują m.in.

• zdrowy styl życia, w tym prawidłowa dieta,
• regularna aktywność fizyczna,
• unikanie palenia tytoniu.

Ponadto ochrona oczu przed promieniowaniem ultrafioletowym, poprzez noszenie okularów przeciwsłonecznych z filtrem UV pomaga zmniejszyć ryzyko zmętnienia soczewki.

Nie mniej ważne są regularne badania okulistyczne, aby wcześnie wykryć chorobę i zapewnić odpowiednie leczenie zaćmy. Aktualnie w celu wyeliminowania katarakty przeprowadza się zabieg operacyjny, który polega na usunięciu zmętniałej soczewki naturalnej i zastąpieniu jej sztuczną soczewką wewnątrzgałkową. Zabieg jest wykonywany w znieczuleniu miejscowym, a pacjent jest cały czas świadomy. Co ważne, operacja jest stosunkowo bezpieczna, daje duże szanse na pełne wyzdrowienie.